Menu
Στην έκθεση “Fragments of Realities. Through a Looking Glass” συνομιλούν δύο διακριτές θεματικές ενότητες νεκρές φύσεις με κατοπτρικές επιφάνειες και πορτρέτα ανθρώπων από μη ευνοημένα μέρη του κόσμου. Εξετάζοντας το σύνολο των έργων διαπιστώνει κανείς πως το μορφοπλαστικό λεξιλόγιο του ζωγράφου προδίδει γνώση της ιστορίας της δυτικής τέχνης και αφομοίωσης των κατακτήσεων των ρευμάτων της πρωτοπορίας του 20ού αιώνα, κυρίως του κυβισμού και του εξπρεσιονισμού. Ο χώρος μολονότι αινιγματικός είναι εκ των προτέρων υπολογισμένος, τα παραστατικά στοιχεία συνδιαλέγονται με γεωμετρικά αρθρωμένες φόρμες. Η σχολαστικά δομημένη σύνθεση ανακαλεί την αρχιτεκτονική παιδεία και την κατασκευαστική λογική που διακρίνει τον καλλιτέχνη.
Τα είδωλα στα κυρτά κάτοπτρα και τα απροσδόκητα καθρεφτίσματα αντικειμένων και μορφών, που προεκτείνουν το ζωγραφικό χώρο μπροστά από την επιφάνεια του πίνακα, προσδίδουν ιδιαίτερη δυναμική σε κατεξοχήν στατικές συνθέσεις, όπως είναι οι νεκρές φύσεις. Ο καθρέφτης λειτουργεί αφενός ως εύρημα που επιδιώκει να καταστήσει ασαφή τα όρια της ζωγραφικής πραγματικότητας, αφετέρου, σε επίπεδο σημασιοδότησης, ως μέσο αυτοαναγνώρισης, παρατήρησης του έξω κόσμου και ως σημείο αναφοράς μίας άλλης μη υλικής πραγματικότητας. Στο πεδίο της αναπαράστασης η σχέση αντικειμένων και αντανακλάσεων δε στηρίζεται στο τυχαίο. Προκύπτει μέσα από μία διαδικασία επισταμένης μελέτης, καθώς ο καλλιτέχνης πριν καταλήξει στην τελική εκδοχή και μεταφέρει τις συνθέσεις στον καμβά τοποθετεί τα αντικείμενα και τις κατοπτρικές επιφάνειες στο χώρο καιεπεξεργάζεται σε διαφορετικές χρονικές στιγμές πολυάριθμα προσχέδια.
Φωτογραφικά στιγμιότυπα στον τύπο δίνουν το ερέθισμα για έργα με ανθρωποκεντρικό περιεχόμενο, θεματική με την οποία ασχολείται ο Παπιώτης ήδη από τη δεκαετία του ’70. Ο πατέρας που κρατάει στην αγκαλιά το νεκρό του γιο σε μία βομβαρδισμένη γειτονιά της Συρίας ανακαλώντας τον εικονογραφικό τύπο της Πιετά, παιδιά που απώλεσαν νωρίς την αφέλεια της νιότης, αυτοσχέδιοι συνοικισμοί στις παρυφές των δυτικών μεγαλουπόλεων συνιστούν θραύσματα ενός ταραγμένου ψηφιδωτού. Η σχεδιαστική προσέγγιση δεν επιδιώκει την ανάδειξη των φυσιογνωμικών χαρακτηριστικών των πρωταγωνιστών, καθώς τα πρόσωπά τους είναι άλλοτε αχνά, σχεδόν αδιόρατα και άλλοτε παραπέμπουν σε γεωμετρικά πρότυπα. Εστιάζει πρωτίστως στην ανάδειξη του εσωτερικού τους κόσμου προσδίδοντάς τους μνημειακότητα και πνευματικό βάρος. Η χρωματική επεξεργασία αποδίδει την ανάλογη ένταση στο κάθε έργο. Ψυχρά γαλάζια και ηλεκτρισμένα κίτρινα επιτείνουν τη βαριά ατμόσφαιρα του θανάτου και της απόγνωσης, θερμά κόκκινα και πορτοκαλί δημιουργούν πνεύμα ανάτασης και αισιοδοξίας. Στα μικρότερων διαστάσεων πορτρέτα η ένταση της χειρονομίας και η εξίσου επιδέξια χρήση του χρώματος ανάγουν καθημερινές μορφές σε εμβληματικές φιγούρες των δύσκολων συνθηκών διαβίωσης. Τα παραμορφωμένα πρόσωπα των μεταναστών, θυμάτων επιθέσεων σε κάποιο δρόμο της Αθήνας, αφυπνίζουν τον αμφιβληστροειδή και θίγουν το ζήτημα της εξάπλωσης της ρατσιστικής βίας. Στα έργα του Θανάση Παπιώτη τα “παιχνίδια” των αντανακλάσεων και οι αναφορές σε κοινωνικά ζητήματα προσκαλούν το θεατή να ασκήσει το βλέμμα του και να διευρύνει τις προσλαμβάνουσές του. Το ορατό και το αθέατο, το αδιαμφισβήτητα παρόν και αυτό που λανθάνει στη μνήμη συνδιαλέγονται στην εικαστική επιφάνεια προτείνοντας μία πολλαπλή ανάγνωση της πραγματικότητας που μας περιβάλλει. Το κοίταγμα μέσα από τον καθρέφτη διαρρηγνύει τα όρια του περιγεγραμμένου μικρόκοσμού μας, ανιχνεύοντας αυτό που μπορεί να συν-υπάρχει με το προσωπικό μας είδωλο.
Εύη Παπαδοπούλου
Ιστορικός τέχνης
